1100
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800
1900
Nu
In dit venster
Beide klokken hebben één of meerdere voorgangers gehad. De voorganger van de kleine klok luidt tegenwoordig in de toren van de Hervormde Kerk De Hoeksteen te IJsselmuiden. Van andere voorgangers is niet meer bekend dan dat er onderhoud aan werd gepleegd. Er is boekhouding bewaard gebleven die terug gaat tot het begin van de 17de eeuw. In deze rekeningenboeken komen veelvuldig de klokken, het smeren van de klokken, nieuwe touwen voor de klokken en andere ‘klokken-dingen’ aan de orde.
Onder de clocken van Iselmuyden
In de oudste boeken van het Schoutambt IJsselmuiden komt helaas geen vermelding betreffende de klokken voor. Behalve dan dat er enkele malen sprake is van de zinsnede: ‘…onder de klok van IJsselmuiden’. Deze uitdrukking betekent dat iets of iemand valt of woont onder de klok van IJsselmuiden, dit is in de omgeving van de kerk, waar men het luiden van de klok kan horen, of – wat ruimer gezien – binnen de grenzen van de kerkelijke gemeente (het Kerspel) van IJsselmuiden. In het oudst bekende Marckenboeck van IJsselmuiden lezen we over ‘beesten die nymant onder de clocken van Isselmuyden woonachtich toebehoren’ (1539). En in inventarisnummer 9 van het archief van het schoutambt IJsselmuiden het volgende: ‘… en verder alles dat onder de clocke van IJselmuiden gelegen hem toe komt, zoals bouwhuis, huisraad, kleinodiën, sieraden, goud, zilver, gemunt en ongemunt, land en zand, niets uitgezonderd’ (1542).
De grote klok
Het gewicht van de grote klok is 570 kilogram en de diameter is 971 millimeter. De slagtoon is as1. Zoals veelal gebruikelijk draagt de klok ook een randschrift. Vaak is dat een spreuk of gedicht. Ook staat er vaak iets over de gieter vermeld, bijvoorbeeld ‘Gherardus de Wou me fecit A.D. 1505’ (Geert van Wou maakte mij in het jaar 1505). De tekst op de IJsselmuider klok is in het Latijn:
LAUDATE DOMINUM IN TYMPANO ET CHORO. LAUDATE EUM IN CORDIS ET ORGANO. F. HEMONY MF. A° 1647
Vertaald luidt dit: Looft de Heer met cimbalen en in koor. Looft Hem met harp en orgel. F. Hemony heeft mij gemaakt Anno 1647.
De spreuk op de klok is een citaat uit Psalm 150. Verder blijkt dus uit het randschrift dat de klok in 1647 is gegoten door de bekende klokkengieter François Hemony. In 1657 is deze klok door IJsselmuiden aangekocht en in de toren gehangen.
De oude kleine klok
Op de leeftijd van ruim vijftig jaar krijgt de hiervoor genoemde Hemony-klok een andere ‘gesprekspartner’. De kleine klok, die naast hem in de toren hangt, wordt in 1700 (of kort daarna) vervangen door een nieuwe klok. Het klokje is in het jaar 1700 gegoten. Officieel door het bedrijf van G. Schimmel te Deventer, maar het staat op naam van J. Knuise te Amsterdam. De diameter is 399 mm en de slagtoon c3.
Ruim 200 jaar luiden beide klokken als twee op elkaar afgestemde broers in de toren van IJsselmuiden. Ná 1912 en vóór 1939 wordt de kleine klok namelijk gedemonteerd, vermoedelijk vanwege de bouwvallige staat van de klokkenstoel. In de periode 1938-1946 is het klokje volledig buiten beeld en daarna belandt hij in het depot van de Gemeente IJsselmuiden. Van 1962 tot en met 1970 wordt hij in bruikleen gegeven aan de Gereformeerde Kerk voor het nieuwe kerkgebouw aan de Dijkgraafstraat. Daarna wordt de klok opnieuw in het depot opgeslagen. In 1993 mag de inmiddels bijna 300 jaar oude Knuise-klok gaan luiden in de toren van De Hoeksteen. In het boekje over het ontstaan van de Hoeksteengemeente staat: ‘Financiële meevallers [begin 1993; BB] maken zelfs de bouw van een toren mogelijk. En voordat nog maar één spade de grond is ingegaan voor de nieuwbouw, is er een heuse luidklok in bruikleen toegezegd door B. en W. van IJsselmuiden. Een oecumenische klok, die ook al gehangen heeft in de toren van de Dorpskerk en in de toren van De Bron. De aandrijfmotor wordt later geschonken door de Rooms- Katholieke kerk.’
De nieuwe kleine klok
Deze klok is in 1973 gegoten door Klokkengieterij NV Petit & Fritsen te Aarle-Rixtel in opdracht van de nabestaanden van Jan Willem Siebrand, de ‘wijnkoning’. Zijn gewicht is 280 kilo en de diameter 755 millimeter. Deze klok (slagtoon c2) is zuiver afgestemd en wat betreft het luiden afgesteld op de grote klok (slagtoon as1). De klok is versierd met fraaie jachttaferelen en met de wapens van IJsselmuiden en Grafhorst. De klok wordt compleet met slagwerk en luidinrichting geschonken door mevrouw G. Siebrand-Reumer.
Het opschrift van de kleine klok luidt:
+ PETIT & FRITSEN, AARLE-RIXTEL, HOLLAND. ANNO 1973. +
DEZE KLOK IS GESCHONKEN DOOR MEVROUW G. SIEBRAND – REUMER
AAN DE KERKVOOGDIJ DER NED. HERV. GEMEENTE VAN IJSSELMUIDEN EN
GRAFHORST IN HET JAAR ONZES HEREN 1973.
TER NAGEDACHTENIS AAN JAN WILLEM SIEBRAND. OPRICHTER EN
PRESIDENT – DIREKTEUR VAN WIJNHANDEL J. W. SIEBRAND N.V.
GEBOREN 2 AUG. 1899 EN OVERLEDEN 4 AUG. 1970.
Op 6 december 1973 wordt de nieuwe kleine klok in de toren gehesen en op 7 januari 1974 in gebruik genomen door mevrouw G. Siebrand-Reumer, tegelijk met de oplevering van de torenrestauratie, het nieuwe uurwerk en de aangebrachte wijzerplaten. Vanaf dat moment is heel IJsselmuiden ‘bij de tijd’ en slaat een hamer de hele uren op de grote klok terwijl de halve uren met één ferme tik op de kleine klok geslagen worden.
Zie voor meer informatie over de IJsselmuider klokken ook het artikel ‘De Hemony-klok van IJsselmuiden’. Dit artikel van Bertil Brink verscheen in de Kamper Almanak van 2020. Het volledige artikel is als Pdf-bestand te lezen via onderstaande knop.
Onderstaand een opname van de beide klokken in de toren van de Dorpskerk door Niels van der Giessen. Via het YouTube-kanaal van Niels van der Giessen is ook een opname van de herplaatste Knuise-klok in de toren van De Hoeksteen te zien en te beluisteren.
