Met name de noodzaak van de aanleg van centrale verwarming geeft de doorslag om tegelijkertijd het gehele interieur te vervangen en/of te restaureren. De kerk wordt helemaal gestript, uitgegraven en opnieuw ingericht.

Plannen voor verwarming en inrichting

In augustus 1967 wordt er door de heren Kerkvoogden en Notabelen doorgepakt. Er wordt contact gezocht met de Bouw- en Restauratiecommissie van de Ned. Herv. Kerk. Deze commissie zal in de eerste plaats adviseren in de keuze van een verwarming en verder bij een eventuele renovatie van het interieur. De commissie geeft meteen al aan dat er altijd overleg moet zijn met de kerkenraad en dat begrotingen moeten worden ingediend bij het Provinciaal College van Toezicht, omdat hun goedkeuring noodzakelijk is.

In december wordt notabel (en architect) H. Lageweg verzocht enkele schetsontwerpen te maken van een mogelijke opstelling in de kerk. De genoemde commissie adviseert om in het middenvak stoelen te plaatsen, zodat er ruimte gemaakt kan worden voor doop- en avondmaal bedieningen. Verder komen er in de hele kerk banken. Zij adviseren de wand achter de preekstoel dicht en wit te maken, alle verlichting te vernieuwen, het doophek te verwijderen en mooie kleuren te kiezen.

Dhr. van Harten uit IJsselmuiden komt in januari 1968 ter vergadering en adviseert omtrent het te kiezen verwarmingssysteem. Er wordt gekozen voor voetverwarming en radiatoren onder de ramen. Dit alles door middel van gasverwarming. Een en ander moet worden gecombineerd met de interieurvernieuwing.

In de eerste helft van 1968 maakt Lageweg nieuwe schetsontwerpen. Ook wordt het plafond in de kerk onderzocht, maar deze bevindt zich nog in een prima staat. Dan maakt Lageweg een voorlopige kostenbegroting. Hij komt in totaal op ongeveer f 175.000,- en dat valt niet heel erg tegen. De kerkvoogdij besluit door te gaan op de ingeslagen weg.

In december 1968 wordt gekozen voor het plan van Lageweg om de kerk zo in te delen dat er een middenpad komt, met aan weerszijden banken voor tien personen. De meeste voorbereidingen zijn dan nu genomen. In februari van het nieuwe jaar 1969 adviseert de Monumentenzorg de wand achter de kansel dicht te maken met materiaal dat makkelijk weer is te verwijderen als men dat in de toekomst zou willen. In maart komt de begeerde toestemming van het Provinciaal College van Toezicht, om de gemaakte plannen te verwezenlijken tót een bedrag van f 206.000,-.

Er wordt een aanbesteding gehouden en het werk wordt gegund aan de laagste inschrijver, het aannemersbedrijf Gebr. W. van Dijk te IJsselmuiden. K.W. de Lange zal alle verlichting realiseren voor ruim 6000 gulden en de schilders Kattenberg van de Kamperzeedijk en Ter Wee uit IJsselmuiden zullen samen het schilderwerk doen voor bijna 20.000 gulden. De fa. Verwoerdt uit Rhenen levert de banken en de 60 stoelen, die trouwens 90 gulden per stuk gaan kosten.

Tijdelijke huisvesting

Al in 1968 wordt er nagedacht over het houden van de erediensten in de periode dat het interieur op de schop gaat. Men denkt aan de oude groenteveiling aan de Lijnbaanstraat, de gemeentewerkplaats, waar naar schatting wel 1200 plaatsen kunnen worden gemaakt. Dhr. Versteeg (directeur Gemeentewerken) is er wel een voorstander van.

Dan is het tijd om de werkplaats van gemeentewerken in te richten. Men huurt van de Rijksdienst IJsselmeerpolders 455 klapstoelen, 95 stapelstoelen en er worden 400 klapstoelen nieuw gekocht. Verder worden er nog wat uit het verenigingsgebouw gesleept. Er wordt een elektronisch orgel gehuurd en ook enkele warmtekanonnen. Zondag 13 april is er dan de eerste dienst aan de Lijnbaanstraat en men denkt zes maanden nodig te hebben voor de renovatie. Gemeenteleden worden opgeroepen zich te melden voor hulp bij het klaar zetten en opruimen van de provisorische kerkzaal en ook wordt nu al aangegeven dat de kosten van de werkzaamheden hoogstwaarschijnlijk hoger zullen uitpakken vanwege de ‘ontstellende stijging van de prijzen van materialen en lonen’. Uiteindelijk wordt er tot zondag 9 november in de gemeentewerkplaats gekerkt.

Zeven maanden noeste arbeid

Wat is er onder andere in de zeven maanden gebeurt. Hieronder een (wellicht onvolledige) opsomming

Het gehele interieur is verwijderd, opgeslagen of afgevoerd
Het orgel en de kansel zijn ingepakt
De oude vloer is weggebroken en de gehele kerk is uitgegraven door Albert Weever met een tractor met een kraantje
Op enkele plekken is de oude fundering verstevigd
Het portaal aan de westzijde is afgebroken en aan de noordzijde is een nieuw portaal gebouwd
Voetverwarming (centrale verwarming) en radiatoren onder de ramen zijn geïnstalleerd
Onder de banken is een houten vloer, liggend op houten balken, gesteund door gemetselde funderingen gemaakt. Onder de paden en het middengedeelte een zgn. systeemvloer, een betonnen vloer met natuurstenen plavuizen (Noors kwartsiet), gesteund door gemetselde funderingen. Onder de vloeren is een kruipruimte met schoon zand.
De vloer in de consistorie is vernieuwd
Nieuwe eikenhouten banken en 70 stoelen zijn geplaatst
In het torenportaal is een vaste trap geplaatst en in de toren op de eerste verdieping een deur gemaakt naar het orgel
Alle verlichting en de gehele elektrische installatie is vernieuwd
Het plafond is gestukt en wit gemaakt
De twee pilaren onder de orgelgalerij zijn verwijderd
De hele kerk is opnieuw geschilderd
Het oude doophek is afgebroken en vernietigd
De wand achter de kansel is dichtgemaakt en wit gesausd
Twee grafzerken die heel onder het zand vandaan kwamen zijn grondig schoongemaakt en herplaatst links en rechts naast de kansel
Nieuwe kerkbijbels, collectezakken inclusief houders, een doopvont en een knielbank zijn aangeschaft
Een smyrnatapijt, geknoopt door dames van de vrouwenvereniging in de leegstaande pastorie aan de Erfgenamenstraat, is voor de kansel gelegd
De kansel is opnieuw bekleed
De tafel en de twee banken zijn teruggekocht en weer in de kerk gezet

Zoals genoemd is het portaal aan de westzijde afgebroken en aan de noordzijde een nieuw portaal gebouwd. De gedachte hierachter is dat men nu vanaf het Markeresplein via de tuin het kerkgebouw binnen kan gaan. In het verleden is namelijk gebleken dat men de auto liever niet op het plein parkeerde, omdat het dan nog te ver lopen was. Zodoende komt men de (verwende) kerkganger tegemoet en zal het de autodrukte aan de Dorpsweg doen afnemen.

De totale kosten van de interieurvernieuwing zijn f 255.689,13. Hiervan is nog geen 15.000 gulden geleend. Bijna alles kan betaald worden uit het interieurfonds en de eigen middelen, mede dankzij zeer veel giften vanuit de gemeente.

‘Modern en zakelijk van sfeer’, maar op Romaanse fundamenten

In het Nieuw Kamper Dagblad wordt geschreven over ‘een kerkruimte, die grotendeels modern en zakelijk van sfeer is’. In die jaren wellicht een groot compliment, terwijl we er nu duidelijk onze bedenkingen bij hebben.

In die zelfde krant lezen we ook: ‘A.K. Versteeg, directeur van Gemeentewerken in IJsselmuiden, die – gelegenheid makende van de omstandigheid dat hij praktisch dagelijks met z’n neus op het werk moest staan – een en ander schriftelijk vastgelegd heeft.’ Versteeg is in zekere zin bouwbegeleider vanuit de Gemeente IJsselmuiden, alsook namens het Provinciaal College van Toezicht. Hij vertelt: Bij het graven werden de funderingen van de oude Romaanse kerk (omstreeks 1200) blootgelegd. Ze waren uit veldkeien samengesteld. Duidelijk behoorde zij aan een kleinere kerk dan de latere Gotische. De aanlegbreedte van deze fundering is omstreeks 1.80 meter, waarvan de onderkant begint op omstreeks 60 centimeter beneden het vloerpeil. Deze fundering houdt op 3 meter voor de wand die het mooie Gotische koor van de kerk afsluit en waar de kansel tegen staat, en vanaf daar werd met groot formaat bakstenen verder gemetseld, klaarblijkelijk dus in een latere tijd. Een fundering van de halfronde koorachterwand (absis), die zeker op die plaats waar nu de kansel staat, aanwezig moet zijn geweest, had men klaarblijkelijk weggebroken. Toen al, of zeker later toen er veel mensen in de kerk werden begraven.

Na de interieurvernieuwing zet Versteeg de geschiedenis van de kerk in het kort op papier en maakt een schets van de plattegrond van de kerk. Hierin geeft hij ook de gevonden fundamenten weer. Zie hiervoor de foto’s bovenaan dit venster. De beschrijving wordt als een soort folder uitgedeeld. De verdiensten van meneer Versteeg zijn groot, dat mag gezegd worden. Maar wat is het jammer dat er niet meer beschreven, gemeten, gedocumenteerd en gefotografeerd is!

De eerste dienst in de vernieuwde kerk

Ons Kerkblad van 8 november 1969: ‘D.V. hopen we a.s. woensdag 12 november des avonds 7.30 uur in een bijzondere kerkdienst ons geheel van een nieuw interieur voorzien kerkgebouw in gebruik te nemen. Dankbaar voor het ons door de gemeente verleende onderdak in de gemeentewerkplaats, zijn we toch ook wel erg blij en dankbaar onze kerkdiensten weer in ‘eigen huis’ te kunnen houden. Woensdagavond zullen diegene die daartoe de wens te kennen gegeven hebben, direct na de opening door de president-kerkvoogd gelegenheid krijgen een kort woord te spreken. Na afloop daarvan wordt het kerkgebouw aan de kerkeraad ten gebruike over gedragen, waarna de Bijbel door de dienstdoende ouderling op de kansel zal worden gelegd. Gezongen zal dan worden psalm 119 : 67. Na deze samenzang begeeft de kerkeraad zich naar de consistoriekamer waar de dienst op de gebruikelijke wijze zal aanvangen. (…) Tot slot nog de mededeling dat het kerkgebouw op zaterdag 15 november ’s morgens en ’s middags geopend zal zijn, zodat ieder dan gelegenheid krijgt al het nieuwe rustig te bekijken.’

De dominee voegt daar nog aan toe: ‘Laten wij ook en bijzonder de jongeren zuinig zijn op de prachtige kerk en alles keurig netjes houden, zowel banken als vloer, ook op de gaanderijen. Alsmede alle eerbied betrachten in het Huis des Heeren. Helpt, jongeren en ouderen, mee in alles!’

Pas in het jaar 2001 en volgende is het interieur voor het eerst weer onder handen genomen door vrijwilligers die lambrisering langs alle wanden hebben aangebracht en de hele kerk in nieuwe kleuren hebben opgeknapt.

Meer over de bouwgeschiedenis . . .

Bent u ook geïnteresseerd in de bouwgeschiedenis van de kerk? Onderstaande vensters gaan allemaal over het gebouw en alle veranderingen aan het gebouw.